Πέσαμε πριν μερικές μέρες, πάνω σε μια είδηση που έγινε viral σε όλα σχεδόν τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης και είπαμε να την ψάξουμε λίγο παραπάνω. Ο λόγος για τη Σουηδία και το “νέο μοντέλο που εισήγαγε”, αυτό της εξάωρης εργασίας, βάζοντας “τέλος στο οκτάωρο”.
Χαρακτηριστικό αυτών των δημοσιευμάτων, ήταν πως από τον τίτλο τους, άφηναν να εννοηθεί πως υπήρξε κάποια θεσμοθέτηση του εξάωρου από μεριάς της σουηδικής κυβέρνησης. Από την πρώτη γραμμή όμως του κάθε άρθρου, τα πράγματα αρχίζουν να στραβώνουν λίγο.
Σύμφωνα λοιπόν με τα δημοσιεύματα που διαβάσαμε, μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Ikea, η Spotify και η Abba ήταν αυτές που έκαναν την αλλαγή, θεωρώντας ότι περνώντας λιγότερο χρόνο στο γραφείο οι εργαζόμενοι θα είναι πιο συγκεντρωμένοι, θα χρονοτριβούν λιγότερο και θα έχουν πιο υγιή και ευτυχισμένη ζωή.
Διαβάζοντας περισσότερο, μαθαίνουμε πως η Toyota, ήταν αυτή που εφάρμοσε πρώτη αυτό το πειραματικό “μοντέλο” πριν 14 χρόνια. Ανάλογα με το ποιο μέσο ενημέρωσης διαβάζουμε, αυτό μπορεί να σημαίνει είτε το εργοστάσιο της Toyota, είτε όλη η εταιρεία της Toyota, είτε τακαταστήματα που κάνουν σέρβις σε αυτοκίνητα της Toyota.
Παρόλα αυτά, ο μόνος που θέλησε να μιλήσει σε κάποιο δημοσιογράφογια το νέο αυτό μοντέλο, ήταν ο διευθύνων σύμβουλος μιας start-up εταιρείας που δημιουργεί εφαρμογές για κινητά, της Filimundus. Σύμφωνα με τον Linus Feldt λοιπόν:
Το οκτάωρο δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όσο νομίζει κανείς
Και συνεχίζει:
Πιστεύω ότι σήμερα εκτιμούμε τον χρόνο περισσότερο από τα χρήματα. […] Είμαι απολύτως βέβαιος ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα επιλέγουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο από ότι έναν πιο υψηλό μισθό. Η μετάβαση από μια εργάσιμη ημέρα οκτώ ωρών σε έξι, μας βοήθησε να διαδώσουμε το μήνυμα ότι έχουμε επενδύσει στο προσωπικό μας. Πιστεύουμε ότι το ευτυχισμένο προσωπικό είναι η απόλυτη προτεραιότητα για μια επιτυχημένη επιχείρηση. Αν το προσωπικό σας είναι ευτυχισμένο, η εταιρεία σας είναι ευτυχισμένη
Απ’ όσο μαθαίνουμε μάλιστα από αυτά τα άρθρα, η μοναδική κρατική δομή στην οποία μπορεί να συναντήσουμε συνθήκες εξάωρου, έχει να κάνει με ένα γηροκομείο, στο οποίο η κυβέρνηση αποφάσισε να διεξάγει ένα πείραμα, όπου οι νοσηλευτές θα εργάζονται έξι ώρες την ημέρα. Τααποτελέσματα αυτού του πειράματος μάλιστα, έδειξαν πως οι εργαζόμενοι είναι κατά 20% πιο ευτυχισμένοι (;) και πως θα έκαναν 64% περισσότερες δραστηριότητες με τους ασθενείς.
Η πραγματικότητα
Μόλις αφήσουμε για λίγο πίσω μας τον ελληνόφωνο Τύπο, τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν κάπως. Βασικά, φαίνεται πως αλλάζουν άρδην.
Μαθαίνουμε λοιπόν, πως υπάρχει όντως ένα γηροκομείο στο Γκέτεμποργκ, όπου το 2015 αποφασίστηκε να διεξαχθεί ένα πείραμα, διάρκειας ενός έτους, στο οποίο οι εργαζόμενοι θα είχαν εξάωρο ωράριο χωρίς μείωση μισθού. Το πείραμα στο τέλος του χρόνου όμως δεν έδωσε ξεκάθαρα αποτελέσματα όσον αφορά την παραγωγικότητα των εργαζομένων και έτσι συνεχίζεται και φέτος. Τα “στατιστικά” και τα αποτελέσματα που επικαλούνται δηλαδή τα άρθρα που διαβάσαμε, δεν είναι τα τελικά και για να είμαστε ειλικρινείς δεν ξέρουμε καν πού τα βρήκαν. Το μόνο σίγουρο συμπέρασμα που έχει να προσφέρει το συγκεκριμένο πείραμα μέχρι τώρα, είναι πως χρειάστηκε να προσληφθούν 14 επιπλέον άτομα για να καλυφθούν οι ανάγκες του γηροκομείου, πράγμα που μάλλον δεν προοιωνίζει θετικά αποτελέσματα.
Η start-up επιχείρηση Filimundus, είναι ακόμα μια περίπτωση όπου πράγματι έχει υιοθετηθεί το εξάωρο ωράριο με το σουηδικό Τύπο παρόλα αυτά, να την αντιμετωπίζει με κάποια ειρωνεία, αφού θεωρεί πως ήταν μια κίνηση που αποσκοπούσε περισσότερο στην αναγνωρισιμότητα, παρά στις καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Και εκεί κάπου τελειώνει το όμορφο παραμύθι. Σκανδιναβοί δημοσιογράφοι και μπλόγκερς έχουν προσπαθήσει εδώ και χρόνια να καταρρίψουν το μύθο της εξάωρης εργασίας, επί ματαίω προφανώς.
Σύμφωνα με την Lilja Tamminen, η αρχή έγινε από μια εταιρεία SEO (εταιρεία που ασχολείται με την προώθηση ιστοσελίδων και προϊόντων σε μηχανές αναζήτησης), η οποία ανακοίνωσε το Σεπτέμβριο του 2015 πως υιοθετεί το εξάωρο ωράριο. Αυτή την ανακοίνωση, μετέτρεψε σε είδηση η ιστοσελίδα Fast Company και από εκεί πήρε το δρόμο της για μεγάλα ειδησεογραφικά site, όπως ο Guardian, η Huffington Post, το CNN και το Vice.
Και παρόλο που το Vice, μπήκε στον κόπο να επικοινωνήσει με τον ΟΑΕΔ της Σουηδίας (Arbetsförmedlingen) το οποίο τους κατέρριψε το μύθο, αυτό δεν ήταν αρκετό για να σταματήσει εκατοντάδες έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης να συνεχίσουν απερίσπαστα την “ενημέρωσή” τους.
Σύμφωνα με την Olivia Olsen, συγγραφέα που ζει στη Στοκχόλμη, πειράματα γύρω από το εξάωρο ωράριο είχαν γίνει σε μια σειρά δήμων από τις αρχές του ‘90, με το μοναδικό πετυχημένο να είναι αυτό του κέντρου σέρβις της Τογιότα. Αιτήματα για εξάωρη εργασία ακούγονταν στη χώρα από το 1970. Κανένα από τα πολιτικά κόμματα της Σουηδίας όμως, δεν έχει στο πρόγραμμά του το εξάωρο ωράριο και δεν υπάρχει καν η πολιτική θέληση για τη διερεύνηση ενός τέτοιου ενδεχομένου.
Οι μαρτυρίες επίσης εργαζομένων στη Σουηδία, δεν ακούγονται πολύ διαφορετικές από τον υπόλοιπο κόσμο. Όπως μας λέει ο Maddy Savvage (ναι αυτό είναι πραγματικό όνομα) στο σουηδικό “The Local”, από τους 100 ανθρώπους που γνωρίζει, ούτε ένας δε δουλεύει λιγότερο από οκτώ ώρες την ημέρα. Εκεί διαβάζουμε μερικές ακόμα μαρτυρίες:
“Χα χα, διάβασα το άρθρο στη Sydney Morning Herald και γέλασα. Δουλεύω περίπου 50 ώρες τη βδομάδα, το οποίο είναι περισσότερο από τις 40 ώρες εργασίας που έχουν οι περισσότεροι Αυστραλοί”, είπε η Claudia Reiners, πωλήτρια από τη Μελβούρνη που εργάζεται σε οίκο μόδας στη Σουηδία.
“Είναι δύσκολο να κάνεις χιουμοράκι με αυτό, όταν χρειάζεται να δουλεύω στις μία τα ξημερώματα τις Παρασκευές. Υπάρχουν νέοι δικηγόροι που κοιμούνται κάτω απ’ τα γραφεία τους στις μεγάλες φίρμες, ακριβώς όπως στο Λονδίνο και στο Σύδνεϋ. Απλά τα σκανδιναβικά έπιπλα είναι πιο φινετσάτα”, είπε Αυστραλός δικηγόρος που εργάζεται στη Σουηδία.
Θα βρεθούν κάποιοι να αντιτάξουν, πως παρόλα αυτά, στη Σουηδία το εργασιακό περιβάλλον είναι καλύτερο από την Ελλάδα. Και σε γενικές γραμμές μάλλον δε θα έχουν άδικο. Το θέμα όμως είναι, πως η δήθεν “θεσμοθέτηση” ή απλά “στροφή” της Σουηδίας προς το εξάωρο, δεν υπάρχει. Δεν είναι αληθινή. Πρόκειται μόνο για ένα πείραμα σε ένα γηροκομείο, και μερικές startup, που μάλλον βρήκαν έναν εύκολο τρόπο για να γίνουν πιο γνωστές. Σε χαλεπούς καιρούς, είναι δύσκολο να αντισταθείς στην παρόρμηση να δημοσιεύσεις μια ευχάριστη είδηση, ή έστω μια είδηση που θα σου δώσει μερικά κλικς παραπάνω. Η πραγματικότητα όμως είναι πως σε συνθήκες παγκόσμιας επιβράδυνσης της οικονομίας, ειδήσεις σαν κι αυτές, θα πρέπει να αρχίσουν να αποστασιοποιούνται όλο και περισσότερο από την πραγματικότητα, αν θέλουν να παραμείνουν “ευχάριστες”.
Ακόμα χειρότερα, στην προσπάθεια να βγάλουμε κάποιον λαγό επιτέλους από το καπέλο του καπιταλισμού, παραβλέπουμε κάποια άλλα πραγματάκια που γίνονται ήδη στη Σουηδία, αλλά άρχισαν να έρχονται και εδώ, όπως ας πούμε την επιδότηση του μισθού ενός ιδιωτικού υπαλλήλου από το κράτος. Οι εργαζόμενοι δηλαδή, θα πληρώνουν το μισθό ενός εργαζόμενου σε κάποια εταιρεία. Ο εργασιακός μεσαίωνας είναι ήδη εδώ και πρέπει να είσαι πολύ μακριά από την καθημερινότητα για να ασχολούμαστε με χαζομαρούλες περί “σκανδιναβικού μοντέλου”.
Επιπλέον άρθρα που τα βρήκαμε μετά τη συγγραφή του κειμένου που προσφέρουν περισσότερες πληροφορίες