«Αγόρια Ιππότες, Κορίτσια Μαύρες Κότες» – Πώς ο Σεξισμός Επιβάλλεται από την Κούνια στην Ελλάδα

Φωτογραφίες: Elizabeth Rovit

«Αγόρια ιππότες, κορίτσια μαύρες κότες»: το σύνθημα ηχούσε στα αυτιά μου καθ’ όλη τη διάρκεια του ρεπορτάζ, ενώ περπατούσα σε μαγαζιά παιδικών ρούχων και παιχνιδιών, χωμένη στο αιώνιο δίπολο μπλε-ροζ. Ειλικρινά, δεν είχα δώσει ποτέ σημασία στο πόσο χωρισμένα είναι τα ράφια, οι διάδρομοι, τα παιχνίδια, ακόμη και τα βουρτσάκια του μπιμπερό. Πόσο έντονο είναι το σεξιστικό μάρκετινγκ στα παιδικά είδη – μιλάμε για το απαρτχάιντ των δυο φύλων, όχι αστεία. Το κορίτσι είναι πάντα «cute», «pretty in pink», «daddy’s little flower», νοσοκόμα, μαμά, ενώ το αγόρι είναι «hero», πολεμιστής, γιατρός.

Το μπλε και το ροζ

Ας δούμε λίγο ιστορικά, τι παίχτηκε με τα δυο χρώματα. Πώς ξεκίνησαν τα βρεφικά και παιδικά ρούχα να χωρίζονται σε μπλε και ροζ; Μελέτες κοινωνιολόγων δείχνουν πως μέχρι το 1950, δεν υπήρχε χρωματικός διαχωρισμός για τα βρεφικά και παιδικά ρούχα. Στις αρχές και έως τα μέσα του 20ού αιώνα, τα βρεφικά ρούχα, οι ευχετήριες κάρτες, τα αξεσουάρ των μωρών είχαν το ροζ στενά συνδεδεμένο τόσο με τα κορίτσια όσο και με τα αγόρια. Μάλιστα, το ροζ ως πιο έντονο και δυνατό χρώμα συνδεόταν συχνά με τα αγόρια ενώ το μπλε, ως πιο απαλό και ήρεμο χρώμα με τα κορίτσια – πόσο αστείο.

Ο λόγος που το στερεότυπο αυτό αντιστράφηκε προέρχεται από τη γαλλική μόδα και καμία σχέση δεν έχει με τη βιολογία. Η γαλλική κουλτούρα συνδύαζε πάντοτε το ροζ με τα κορίτσια και το μπλε με τα αγόρια – σε αντίθεση με τη βελγική και τη γερμανική κουλτούρα που έκαναν το αντίθετο. Επειδή όμως η Γαλλία ήταν αυτή που έθεσε του κανόνες της μόδας τον 20ό αιώνα, η παράδοσή της εδραιώθηκε ως κυρίαρχη. Όμως τα πράγματα δεν ήταν τόσο αυστηρά μέχρι το 1980, όπου εμφανίστηκε στις ΗΠΑ το μαζικό μάρκετινγκ. Για τα στελέχη του μάρκετινγκ, το να είναι ένα χρώμα προσδιορισμένο ως προς το φύλο είναι μια τεχνική που καταφέρνει να πείσει τους καταναλωτές ότι, αν θέλουν να πάρουν κάτι για ένα συγκεκριμένο φύλο, οφείλουν να αγοράσουν ένα συγκεκριμένο προϊόν, ροζ ή μπλε, δημιουργώντας έτσι την ανάγκη για συνεχώς νέα προϊόντα. Κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα, όπου διαφοροποιούμε τα χρώματα στα βρεφικά και παιδικά ρούχα των δυο φύλων πολύ περισσότερο από ό,τι διαφοροποιούνταν 150 χρόνια νωρίτερα και παθαίνουμε ίλιγγο στα αντίστοιχα μαγαζιά με μια και μόνο βόλτα. True story.

Ξεκινώντας, λοιπόν, από τα μωριουδιακά ρούχα, η ποικιλία περιοριζόταν σε «κάτι σε ροζ με γλυκούλικα σχέδια επάνω» για τα κορίτσια, ενώ για τα αγόρια σε «κάτι μπλε, επειδή είναι αγόρι – και με αμαξάκι, αν γίνεται». Το διαχωριστικό παραλήρημα δεν τελείωνε εκεί. Μπιμπερό, πετσέτες, τάπερ, πιάτα, γιογιό, βουρτσάκια για μπιμπερό (το επαναλαμβάνω, επειδή αρνούμαι να το αποδεχτώ), όλα τα αξεσουάρ που μπορεί να χρειαστούν οι γονείς για το νεογέννητο παιδί τους είναι μαρκαρισμένα με τα δυο αυτά χρώματα. Για να μην παρεξηγηθώ, αγαπώ και φοράω τόσο το μπλε όσο και το ροζ. Δεν είναι ζήτημα χρώματος: Αν ήταν ζήτημα χρώματος, θα έπρεπε όλα τα μωριουδιακά να είναι κόκκινα και μπλε, χωρίς κατεύθυνση ως προς το φύλο, καθώς, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Νιούκαστλ, τα βρέφη και των δυο φύλων αντιλαμβάνονται και επηρεάζονται από αυτά τα δύο χρώματα το ίδιο. Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι ότι πήραμε δύο χρώματα και τα χαρακτηρίσαμε «αγορίστικο» και «κοριτσίστικο», λες και δεν μας έφταναν τα άσπρα και κόκκινα ρούχα που πλένουμε μαζί και γίνονται αναπόφευκτα ροζ.

Τα κορίτσια σφουγγαρίζουν, τα αγόρια ταξιδεύουν

Προχωρώντας από τα μωριουδιακά ρούχα και αξεσουάρ σε λίγο μεγαλύτερες ηλικίες, τα πράγματα γίνονταν ολοένα και χειρότερα. Οι ηλικίες 5-12 είναι η καλύτερη δημογραφική ομάδα για να πουλήσει μια εταιρεία όλα τα στερεότυπα που υποτίθεται πως πολεμάει κάθε νοήμων άνθρωπος του 21ου αιώνα. Υπεύθυνοι μάρκετινγκ και σχεδιαστές με περγαμηνές έχουν επιλέξει και δημιουργήσει ρούχα που φροντίζουν με μεγάλη προσοχή όχι μόνο να διατηρήσουν, αλλά να ενισχύσουν τα στερεότυπα που χωρίζουν τα δυο φύλα. Εδώ τα ρούχα έχουν πλέον πιο βαρύγδουπες φράσεις: Το κορίτσι λέει «Inspire me», ενώ το αγόρι είναι «Wild», «Today’s hero».

Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι τα ρούχα. Παρά τα υποσυνείδητα μηνύματα που μπορεί να περνάει μια μπλούζα που υπενθυμίζει καθημερινά σε ένα μικρό κορίτσι ότι είναι «as cute as Paris» και σε ένα αγόρι ότι πρέπει να πάει στο Βερολίνο ή στη Στοκχόλμη, επειδή εκεί είναι πιο underground, άρα και πιο αρρενωπά, είναι τα παιχνίδια με τα οποία τα παιδιά ασχολούνται το μεγαλύτερο μέρος της ελεύθερης ώρας τους που διαμορφώνουν εικόνες, πεποιθήσεις, ιδεώδη. Το κορίτσι έχει πριγκιπικά σετ ομορφιάς, ένα μωρό, κουζινικά, πλαστικά μπισκοτάκια και σφουγγαρίστρα. Ναι, ένα «cleaning set» με όλα τα απαραίτητα, για να «παίξει». Σκούπα, φαράσι, σφουγγαρίστρα, βουρτσάκι, κουβά. Όλα αυτά μαζί, τακτοποιημένα, έτοιμα για να κάνει τον ρόλο της καμαριέρας, όσο το αγόρι θα είναι γιατρός με σύριγγα, θερμόμετρο, στηθοσκόπιο ή πολεμιστής με όπλα που θα του δείχνουν πόσο «αρρενωπό» είναι να σκοτώνει.

Πηγή: vice.com