Ένας δάσκαλος της πυρπολικής τέχνης στην Πάργα

Είμαι βέβαιος πως ο νους σας, εκ του τίτλου ορμώμενος, θα πήγε σε κάνα μπάρμπα που φτιάχνει βαρελότα στην γραφικότατη κωμόπολη της Ηπείρου. Ουδέν ψευδέστερον! Ο ήρωας της ιστορίας μας – διότι περί ήρωος πρόκειται – είναι ένας από τους άσημους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Δεν ξέρω δε καν αν τον θυμηθεί κανείς στους μεγάλους εορτασμούς του 2021…

Η Πάργα βεβαίως δεν θέλει συστάσεις. Είναι η ομορφότερη παραλιακή πόλη της Ηπείρου και φυσικά μια από τις ωραιότερες της Ελλάδας. Στεφανωμένη από ένα βενετσιάνικο ελαιώνα και ένα βενετσιάνικο (και λίγο οθωμανικό…) κάστρο, γεμάτη πολύχρωμα σπίτια, λουλούδια, ωραία μπαλκόνια και μια χούφτα βραχονησίδες σκόρπιες ανάμεσα σε δυο αμμουδιές είναι ο ορισμός της γραφικής παραθαλάσσιας πόλης. Κάθε αναφορά στην επανάσταση του 1821 εδώ μοιραία σταματάει στον θρυλικό διάσημο ήρωα, πυρπολητή, ναύαρχο και πέντε φορές πρωθυπουργό της Ελλάδας τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Διότι σύμφωνα με έγκυρες πηγές ο Κανάρης γεννήθηκε στην Πάργα και λεγόταν Σπηλιωτέας (το Κανάρης ήλθε αργότερα ως παρατσούκλι) και μετά εγκαταστάθηκε στα Ψαρά. Βέβαια άλλες έγκυρες πηγές λένε πως ο Κανάρης ήταν γέννημα θρέμμα Ψαριανός. Ωστόσο η Πάργα καμαρώνει για την καταγωγή (την έστω αμφιλεγόμενη) ενός μεγάλου πυρπολητή και ήρωα.

Aκολουθήστε μας στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα της Πάργας

Κανονικά θα πρέπει να καμαρώνει εξίσου και για τον φουκαρά τον Πατατούκο, ο οποίος υπάρχει δυστυχώς ως υποσημείωση στην ιστορία της Επανάστασης.

Ο κατά κόσμον Ιωάννης Δημουλίτσας (ή Πατατούκος) ήταν γέννημα θρέμμα Παργινός και αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Μικρός μετοίκησε αναγκαστικά με την οικογένειά του στην Κέρκυρα όταν έπεσε στο Σούλι και έγινε κι αυτός ναυτικός. Σε κάποιο πλοίο Παργινό όμως είχε κακούς συνάδελφους και του έκαναν τη ζωή μαύρη, λένε δε  πως κάποτε τον μαστίγωσαν κιόλας. Οπότε κι αυτός μπήκε σε πλήρωμα ενός ψαριανού πλοίου με τον καπετάν Κοτζιά για να γλιτώσει (τα δυο πλοία ήταν προσορμισμένα δίπλα δίπλα στη Ζάκυνθο). Και έτσι αργότερα εγκαταστάθηκε στα Ψαρά.

Ο Πατατούκος ταξίδεψε με τα ψαριανά πλοία σε όλη τη Μεσόγειο ώσπου έφτασε και στην Τουλώνη της Γαλλίας με το πλοίο του Ψαριανού καπετάνιου Αποστόλη. Δυστυχώς εκεί τους μπλόκαρε ο αποκλεισμός των Άγγλων και έμειναν για δυο περίπου χρόνια. Ο Πατατούκος έζησε δουλεύοντας σε ένα γαλλικό ναυπηγείο (ήξερε και λίγα γαλλικά). Μεταξύ άλλων έμαθε εκεί μια σπουδαία τέχνη από ένα Γάλλο μηχανικό. Έμαθε να παίρνει ένα από καΐκι (οποιοδήποτε ξύλινο σκαρί δηλαδή) και να σου το κάνει ένα πυρπολικό μούρλια. Τα πυρπολικά ήταν τότε η τελευταία λέξη της  μόδας στον ναυτικό πόλεμο.

Με το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης ο Πατατούκος βρίσκεται στην Ελλάδα για να βοηθήσει κι αυτός τους εξεγερμένους συμπατριώτες του. Όταν βγαίνει ο Τούρκικος στόλος από τα Δαρδανέλια ο Παπτούκος βρίσκεται με τα πλοία των Ψαριανών μαζί με τον υπόλοιπο ελληνικό στόλο. Στις 27 Μάϊου 1821 γίνεται η πρώτη ανοιχτή σύγκρουση του ελληνικού στόλου με τον Τούρκικο στην Ερεσό της Λέσβου. Ανάμεσα στους επικεφαλής των Ελλήνων καπετάνιους είναι ο Ψαριανός Δημήτριος Παπανικολής, ο οποίος αναλαμβάνει να κυβερνήσει ένα βρίκι αλλιώτικο από τα άλλα. Διότι το σκάφος αυτό πέρασε πρώτα από τα χέρια του Πατατούκου ο  οποίος το είχε μετατρέψει σε πυρπολικό «γαλλικό τω τρόπω». Ο Παπανικολής κόλλησε το πυρπολικό σε ένα τούρκικο δίκροτο τηε εμπροσθοφυλακής το οποίο κάηκε σαν λαμπάδα με το πλήρωμα του και πλήθος τουρκικού στρατού μαζί. Ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του «καυστικού» όπως λέγαν τότε τα πυρπολικά, ο Πατατούκος έπεισε τους Έλληνες καπετάνιους να την εφαρμόσουν. Η επιτυχία του Πατατούκου και του Παπανικολή ήταν τεράστια! Η ναυμαχία μετά την καταστροφή της τούρκικης εμπροσθοφυλακής εξελίχθηκε νικηφόρα για τους Έλληνες και ο Πατατούκος συνέχισε την κατασκευή πυρπολικών και για άλλες ναυμαχίες. Λένε πως η επιτυχία αυτή του Παπανικολή με το πυρπολικό του Δημουλίτσα ενέπνευσε τον Κανάρη να γίνει εξπέρ στις πυρπολήσεις. Ο Δημουλίτσας ήταν για πολλούς ιστορικούς ο «ναυπηγός» της Επανάστασης…

Η τεχνολογία του Πατατούκου στα πυρπολικά χρησιμοποιήθηκε σχεδόν απαράλλαχτη σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης με μεγάλη επιτυχία και στην πραγματικότητα η χρήση των πυρπολικών έκρινα το ναυτικό αγώνα στα χρόνια της Επανάστασης. Δεν ξέρουμε πόσα τέτοια πυρπολικά έφτιαξε αυτός ο αφανής Παργινός. Ξέρουμε μόνο πως πέθανε από λιμό στα Ψαρά το 1823. Και κηδεύτηκε εκεί με κάθε μεγαλοπρέπεια ως ήρωας. Και ευτυχώς που πέθανε και δεν έζησε ένα χρόνο μετρά την φοβερή καταστροφή των Ψαρών. Και δεν είδε βέβαια τη γυναίκα του που γλίτωσε από τη σφαγή, αργότερα να ζητιανεύει έξω από τις εκκλησίες της Σύρου, παντελώς ξεχασμένη από το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος…

Πηγή : thegreektraveller.com